Штркчето
Ден или два. Толку порано долетаа штрковите таа пролет. Селото, онака распослано со куќите раштракани ни в поле ни в планина, веќе се зеленееше. И дрвјата и почвата. Таму во височините, планината сè уште беше обвиткана во бело. Почнаа да си градат ново гнездо. На бетонската бандера. Тука се свија. Дрвената есеноска беше заминала во историјата. Со се гнездото. Она старото. Од лани, од преклани... Дојдоа од дистрибуција, ги преврзаа жиците, збрмчи пилата и ја фрлија како труп на тракторот. Повеќе од половина зјаеше надвор од приколката. И заврзаа некоја црвена шамија и ја одведоа кој знаe каде. Можеби во казан за ракија. Тетка Ели се радуваше. Бетонската беше поблиску до нејзиниот дом. Ги љубеше тие долгоклуни птици. Им се радуваше секоја пролет од кога паметеше за себе. И враќаа спомени од детството. Дури да се свртиш се вгнездија. Гранче по гранче, тревка по тревка и готово. Дојде некако поголемо од старото. Или само така и се чинеше.
Работите в село земаа замав. Штрковите си ја тераа својата работа, селаните својата. Топлината се чувствуваше во воздухот. Сè беше расцутено. Тетка Ели седеше во градината. Дрвјата беа завиткани во белило. „Ќе биде бериќетна година. Само Бог да не доварди “ си помисли таа. Низ гранките го здогледа штркот како долета во гнездото.
Деновите си врвеа. Наближуваше Велигден. Тие денови и мотиките мируваа. В црква, на гости, па дома гости. На јајце вапцано. На баклава. Празнично, весело си врвеа тие денови. А тие, птиците, таму горе во гнездото онака красиво облечени во бело, гордо исправени чиниш набљудуваа што прават луѓето таму долу. Недела помина, можеби и некој ден згора кога дојде приновата. Три нови главчиња ѕиркаа од леглото. Ги беа подзаборавиле со празниците. Целото маало им се радуваше. И младо и старо. Оние најмалите и најмилите по цел ден само за нив лафеа. Кај тетка Ели беа најсреќни. Им беа први соседи. Летото брзо дојде. Приквечерина беше. Сонцето беше паднало зад планината, само врвовите од спротива, преку рамницата, извиени до облаците сè уште сјаеа. На масичката на тремчето беа седнати речиси сите. Постарите. Ластовичките им летаа над главите и правеа влези излези во гнездата залепени под таванот. Под секое гнездо момчето на тетка Ели беше поставил ламаринчиња. Да не прават бербат. Децата, со се оние од комшилукот играа под крушата. Низ муабетот, некој се опули накај штрковите. Големите беа тука, но видоа само две мали глави. Се сепнаа. Тие денови заглавени во работа од утро до мрак не беа сториле ниет за нив. За малите. Се подгледнуваа меѓу себе. Ноќта полека паѓаше. Сабајлината заминаа рано. Тетка Ели се врати порано од нивата. Ручекот беше готов. Жештината ужасно притискаше. И беше жал за третото. Се погледна низ прозорецот и уште што не подвикна. Третата глава повторно беше тука. Со солзи во очите ги набљудуваше. По малку време, којзнае дали поминаа неколку дена, се и стана јасно. Третото не беше како другите две. Им ја кажа веста кога сите беа на софрата. Се чудеа. Како ли преживеало до сега? Како не го исфрлија од домот? Тие прашања им се вртеа во главите.
Летото навлезе во зенитот. Дожд од никаде. Барем ветрето од планината даваше сон во кратките ноќи. Секој ден го гледаа најмалото. Штркчето. Така си го завикаа. Такво име му дадоа. Штркчето. Другите две веќе ги научија да летаат. А, штркчето само си го ранеа и поеа во гнездото. Немаше сили, кутрото, да се вивне кон небото.
Свети Пантелејмон наближуваше. На големиот празник штрковите секоја година заминуваа. Без грешка. На најдолгиот лет. Тетка Ели се плашеше. Што ќе биде со штркчето, што ќе биде со него. Сè уште не леташе. Деновите брзо минуваа. Жештината никако не попушташе. Дојде и тој ден. Слетаа прво долу во ливадите на крајсело. Само четирите. Тука се беа собрале сите од околината. Како да се пребројуваа. Јатото замина. Штркчето остана. Го оставија. Само во гнездото на бетонската бандера. Во далечината јатото се црнееше на хоризонтот. Тетка Ели се сврте. Тивко пушти солза. Никој не ја виде.
Следното утро се опули на бандерата. Штркчето беше таму. Што ли ќе биде со него? Има ли јадење? Мисли безброј се вртеа во нејзината глава. И не само во нејзината. Следното утро пак беше тука. Омарнината беше неподнослива. И следното осамна. И пак така. Не се помрднуваше. На неделата точно се врати. Таткото. Така им се чинеше на луѓето. А, на тоа никој и не се надеваше. Радоста се врати на лицето на тетка Ели. И на сите останати. Отпочна. Од Гнездото на бетонската бандера до следната. Па назад. Го учеше да лета. Без одмор, со љубов. Еднаш, уште еднаш. Прво помали кругови околу гнездото, па поголеми. Па пак исто. Следниот ден повторно. Од изгрејсонце до зајдисонце. Ќе изгубеше контрола па ќе се спуштеше во бавчите. Па пак вивни се. Таткото не се откажуваше. Со смирение и внимание ја тераше својата мисла. Својот инстинкт. Својата љубов. Луѓето само поминуваа, застануваа и набљудуваа. Восхит ќе да беше тоа во нивните очи. По три дена се преселија во ливадата, онаа долу крај река, одма до нивата на тетка Ели. Само ендекот ги делеше. Таткото со ист жар продолжи со учењето. Штркчето напредуваше со неверојатна брзина. Круговите беа се поголеми.Тетка Ели цел ден остана на нивата. Со сласт копаше. Само на секој десетина минути инстинктивно ја креваше главата, ќе фрлеше поглед накај штркот и штркчето па со широка насмевка продолжуваше. И наредните неколку дена ги врвеа во истo, силно темпо. И штрковите и тетка Ели. Штркчето леташе се повисоко и повисоко. Беше некаде втората половина на Август. Летото никако не попушташе. Жега. Само се подолгите ноќи го навестуваа блискиот крај на летото.
Осамна ден како и речиси сите тоа лето. Небо синило. Облаче никаде на хоризонтот. Тетка Ели се разбуди пред зори. Куќата сè уште спиеше. Кафето го испи голтка по голка. Поддувнуваше. Дури не беше фатила омарнината сакаше да заврши на нивата. Никој не разбуди од домашните. И така тој ден сите имаа обврски ваму - таму. На пазар, низ градот. Бргу стигна. Малкумина сретна по патот. Во ливадата штрковите вежбаа. Беа поминале седум или осум дена од кога се врати таткото. Штркчето веќе леташе. И леташе. Денот го продолжија во истиот ритам. Само некако беше поинаку. Некаде околу пладне застанаа. И тетка Ели застана. Седна на меѓата, под сенката на тополата. Го крена стомнето со водата. Ладна и свежа како од извор сега наполнета, и се лизгаше низ грлото. Не планираше повеќе да работи. Гранките на јаболкниците во овоштарникот десно од неа веќе натежнуваа. Ги гледаше птиците. Нешто подготвуваа. Тетка Ели тргна накај дома. Во куќата вриеше. Сите се беа вратиле. Малечките час растрчуваа, час скокаа по скалилата. Пискаа. Штрковите слетаа во гнездото. Сите ги приметија. Штркчето, она некогаш малото и плашливото, не се препознаваше. Леташе како и оние кои заминаа пред повеќе од две недели. Братчињата. Во дворот јадеа лубеница. Сите седнаа. Од најмало до најстаро. Беше преблага. Сочна, крв алова. На децата глас не им се слушаше. Седнати на малите столиња со лактите потпрени на колената, јадеа. Цели фелки. Од устите им се цедеа капки сок. Им отворија работа на мувите. Им лазеа по носињата. Таа земја даруваше блажина. Штрковите во гнездото не седнаа. Во еден миг едноставно само замавтаа со крилјата и одлетаа. Не им беше дошло до лубеницата. Се одалечуваа праволиниски. Им беше јасно дека заминаа кај другите. Знаеја дека нема да се вратат. Ги пратеа со погледот додека можеа. На тетка Ели повторно и надојдоа солзи. Радосници. За штркчето. Она најмалото. Кое еднаш го прежали, а сега наеднаш ќе го чека догодина пак да и се врати. Стоеше стаписана како камен некое време. Влезе во куќата. Телевизорот ечеше. Децата ем го заборавиле, ем гласот го беа пуштиле до крај. Попладневните вести отпочнуваа. Спикерот најавуваше. „Малата Надица оста..“ Промајата ја бапна вратата од дневната соба. „Трассс”. Тоа се чу. Тетка Ели не се ни обѕрна. Занесено, веќе ги миеше чиниите.
Ден или два. Толку порано долетаа штрковите таа пролет. Селото, онака распослано со куќите раштракани ни в поле ни в планина, веќе се зеленееше. И дрвјата и почвата. Таму во височините, планината сè уште беше обвиткана во бело. Почнаа да си градат ново гнездо. На бетонската бандера. Тука се свија. Дрвената есеноска беше заминала во историјата. Со се гнездото. Она старото. Од лани, од преклани... Дојдоа од дистрибуција, ги преврзаа жиците, збрмчи пилата и ја фрлија како труп на тракторот. Повеќе од половина зјаеше надвор од приколката. И заврзаа некоја црвена шамија и ја одведоа кој знаe каде. Можеби во казан за ракија. Тетка Ели се радуваше. Бетонската беше поблиску до нејзиниот дом. Ги љубеше тие долгоклуни птици. Им се радуваше секоја пролет од кога паметеше за себе. И враќаа спомени од детството. Дури да се свртиш се вгнездија. Гранче по гранче, тревка по тревка и готово. Дојде некако поголемо од старото. Или само така и се чинеше.
Работите в село земаа замав. Штрковите си ја тераа својата работа, селаните својата. Топлината се чувствуваше во воздухот. Сè беше расцутено. Тетка Ели седеше во градината. Дрвјата беа завиткани во белило. „Ќе биде бериќетна година. Само Бог да не доварди “ си помисли таа. Низ гранките го здогледа штркот како долета во гнездото.
Деновите си врвеа. Наближуваше Велигден. Тие денови и мотиките мируваа. В црква, на гости, па дома гости. На јајце вапцано. На баклава. Празнично, весело си врвеа тие денови. А тие, птиците, таму горе во гнездото онака красиво облечени во бело, гордо исправени чиниш набљудуваа што прават луѓето таму долу. Недела помина, можеби и некој ден згора кога дојде приновата. Три нови главчиња ѕиркаа од леглото. Ги беа подзаборавиле со празниците. Целото маало им се радуваше. И младо и старо. Оние најмалите и најмилите по цел ден само за нив лафеа. Кај тетка Ели беа најсреќни. Им беа први соседи. Летото брзо дојде. Приквечерина беше. Сонцето беше паднало зад планината, само врвовите од спротива, преку рамницата, извиени до облаците сè уште сјаеа. На масичката на тремчето беа седнати речиси сите. Постарите. Ластовичките им летаа над главите и правеа влези излези во гнездата залепени под таванот. Под секое гнездо момчето на тетка Ели беше поставил ламаринчиња. Да не прават бербат. Децата, со се оние од комшилукот играа под крушата. Низ муабетот, некој се опули накај штрковите. Големите беа тука, но видоа само две мали глави. Се сепнаа. Тие денови заглавени во работа од утро до мрак не беа сториле ниет за нив. За малите. Се подгледнуваа меѓу себе. Ноќта полека паѓаше. Сабајлината заминаа рано. Тетка Ели се врати порано од нивата. Ручекот беше готов. Жештината ужасно притискаше. И беше жал за третото. Се погледна низ прозорецот и уште што не подвикна. Третата глава повторно беше тука. Со солзи во очите ги набљудуваше. По малку време, којзнае дали поминаа неколку дена, се и стана јасно. Третото не беше како другите две. Им ја кажа веста кога сите беа на софрата. Се чудеа. Како ли преживеало до сега? Како не го исфрлија од домот? Тие прашања им се вртеа во главите.
Летото навлезе во зенитот. Дожд од никаде. Барем ветрето од планината даваше сон во кратките ноќи. Секој ден го гледаа најмалото. Штркчето. Така си го завикаа. Такво име му дадоа. Штркчето. Другите две веќе ги научија да летаат. А, штркчето само си го ранеа и поеа во гнездото. Немаше сили, кутрото, да се вивне кон небото.
Свети Пантелејмон наближуваше. На големиот празник штрковите секоја година заминуваа. Без грешка. На најдолгиот лет. Тетка Ели се плашеше. Што ќе биде со штркчето, што ќе биде со него. Сè уште не леташе. Деновите брзо минуваа. Жештината никако не попушташе. Дојде и тој ден. Слетаа прво долу во ливадите на крајсело. Само четирите. Тука се беа собрале сите од околината. Како да се пребројуваа. Јатото замина. Штркчето остана. Го оставија. Само во гнездото на бетонската бандера. Во далечината јатото се црнееше на хоризонтот. Тетка Ели се сврте. Тивко пушти солза. Никој не ја виде.
Следното утро се опули на бандерата. Штркчето беше таму. Што ли ќе биде со него? Има ли јадење? Мисли безброј се вртеа во нејзината глава. И не само во нејзината. Следното утро пак беше тука. Омарнината беше неподнослива. И следното осамна. И пак така. Не се помрднуваше. На неделата точно се врати. Таткото. Така им се чинеше на луѓето. А, на тоа никој и не се надеваше. Радоста се врати на лицето на тетка Ели. И на сите останати. Отпочна. Од Гнездото на бетонската бандера до следната. Па назад. Го учеше да лета. Без одмор, со љубов. Еднаш, уште еднаш. Прво помали кругови околу гнездото, па поголеми. Па пак исто. Следниот ден повторно. Од изгрејсонце до зајдисонце. Ќе изгубеше контрола па ќе се спуштеше во бавчите. Па пак вивни се. Таткото не се откажуваше. Со смирение и внимание ја тераше својата мисла. Својот инстинкт. Својата љубов. Луѓето само поминуваа, застануваа и набљудуваа. Восхит ќе да беше тоа во нивните очи. По три дена се преселија во ливадата, онаа долу крај река, одма до нивата на тетка Ели. Само ендекот ги делеше. Таткото со ист жар продолжи со учењето. Штркчето напредуваше со неверојатна брзина. Круговите беа се поголеми.Тетка Ели цел ден остана на нивата. Со сласт копаше. Само на секој десетина минути инстинктивно ја креваше главата, ќе фрлеше поглед накај штркот и штркчето па со широка насмевка продолжуваше. И наредните неколку дена ги врвеа во истo, силно темпо. И штрковите и тетка Ели. Штркчето леташе се повисоко и повисоко. Беше некаде втората половина на Август. Летото никако не попушташе. Жега. Само се подолгите ноќи го навестуваа блискиот крај на летото.
Осамна ден како и речиси сите тоа лето. Небо синило. Облаче никаде на хоризонтот. Тетка Ели се разбуди пред зори. Куќата сè уште спиеше. Кафето го испи голтка по голка. Поддувнуваше. Дури не беше фатила омарнината сакаше да заврши на нивата. Никој не разбуди од домашните. И така тој ден сите имаа обврски ваму - таму. На пазар, низ градот. Бргу стигна. Малкумина сретна по патот. Во ливадата штрковите вежбаа. Беа поминале седум или осум дена од кога се врати таткото. Штркчето веќе леташе. И леташе. Денот го продолжија во истиот ритам. Само некако беше поинаку. Некаде околу пладне застанаа. И тетка Ели застана. Седна на меѓата, под сенката на тополата. Го крена стомнето со водата. Ладна и свежа како од извор сега наполнета, и се лизгаше низ грлото. Не планираше повеќе да работи. Гранките на јаболкниците во овоштарникот десно од неа веќе натежнуваа. Ги гледаше птиците. Нешто подготвуваа. Тетка Ели тргна накај дома. Во куќата вриеше. Сите се беа вратиле. Малечките час растрчуваа, час скокаа по скалилата. Пискаа. Штрковите слетаа во гнездото. Сите ги приметија. Штркчето, она некогаш малото и плашливото, не се препознаваше. Леташе како и оние кои заминаа пред повеќе од две недели. Братчињата. Во дворот јадеа лубеница. Сите седнаа. Од најмало до најстаро. Беше преблага. Сочна, крв алова. На децата глас не им се слушаше. Седнати на малите столиња со лактите потпрени на колената, јадеа. Цели фелки. Од устите им се цедеа капки сок. Им отворија работа на мувите. Им лазеа по носињата. Таа земја даруваше блажина. Штрковите во гнездото не седнаа. Во еден миг едноставно само замавтаа со крилјата и одлетаа. Не им беше дошло до лубеницата. Се одалечуваа праволиниски. Им беше јасно дека заминаа кај другите. Знаеја дека нема да се вратат. Ги пратеа со погледот додека можеа. На тетка Ели повторно и надојдоа солзи. Радосници. За штркчето. Она најмалото. Кое еднаш го прежали, а сега наеднаш ќе го чека догодина пак да и се врати. Стоеше стаписана како камен некое време. Влезе во куќата. Телевизорот ечеше. Децата ем го заборавиле, ем гласот го беа пуштиле до крај. Попладневните вести отпочнуваа. Спикерот најавуваше. „Малата Надица оста..“ Промајата ја бапна вратата од дневната соба. „Трассс”. Тоа се чу. Тетка Ели не се ни обѕрна. Занесено, веќе ги миеше чиниите.
No comments:
Post a Comment